चन्द्र रानाहँछाकाे कविताः 'छाबुक्लामा नानीहरू'

निर्मलीडाँडा, खोटाङमा जन्मिएका चन्द्र रानाहँछा समसामयिक नेपाली कविताका सिद्धहस्त कवि हुन् । उनका मनमा आँधी चलेपछि (गीत र कविता सङ्ग्रह), भाउजू लडेको भीर (कथा सङ्ग्रह), थिबिया चराको गीत (कविता सङ्ग्रह) प्रकाशित छन् । राष्ट्रिय कविता महाेत्सव २०७४ मा प्रथम रानाहँछाले विभिन्न पुरस्कार तथा सम्मान प्राप्त गरेका छन् ।

नानीहरू -
खेलाईरहेछन् आमाहरुको आँसु 
भीरको छाबुक्लामा......

बौरिरहेछ -
कोक्रोको मृत काम्रो 
बल्झिरहेछ -
चिसो भोक 
चिसो तिर्खा 
चिसै माया.....

माटो भएका छन् 
माटोमै बिसाएका हाम्रा अनुहारहरू ।

ओडारहरू
ओडारकै किचकन्नी प्यासमा 
पिइरहेछन् मानिसको आखिरी घिट्घिटो....

खोपाएर ठाँटीमा नाम 
निस्किए
महाप्रस्थानमा जति पैतालाहरू 
नसकेर थुन्न 
पितृहरूको आदि-गौँडा
झोक्राइरहेछ 
अम्रिसोको फूल...

जानेहरू -
फर्किन्छन झझल्को- सङ्घार टेकेर जब 
भत्काउँछन् आँखाका सजीव आलीहरू
चुहाएर विस्मृत प्रेम-तप्कना
तिलस्मी झैँ हराउँछन् 
र डुब्छ एकसाथ घामको स्वेत पगरी ।

भीमकाय शून्यता
कराइरहन्छ हुच्चिल जसरी 
कुल्चिएर जिन्दगी- पन्जिका....

मेरीको पात 
खचिया
अक्षता 
वा, पितृ पुजेको चल्लाको काँचो खुन 
बिब्दाइरहेछ रिसियामा नछुङ
जोखानाले तानेर घाइते सातो 
फर्काईरहेछ जिउँदो कानबाट।।।

जारी छ वार्ता मृतात्मासित ।।।
जो, भंग हुनसक्छ कुनै पनि क्षण 
त्यो बेला-
बोलाउँदै रुङ्री 
काट्दै यारी 
फलाक्दै मुन्दुम 
जान सकिन्छ भीरको छाबुक्लामा 
र पत्थरभित्र रोइरहेका नानीहरूलाई 
चढाएर सोलैम्माको चोखो वासिम 
फर्काउन सकिन्छ-
उनीहरूको चिसो मुठीबाट 
आमाहरूको तातो आँसु ।

नोटः
छाबुक्ला - राईहरूको संस्कारमा दाँत नपलाउँदैको उमेरमा मृत्युवरण गरेका नानीहरूको शवलाई एकलास भिरको ओडारमा कोक्रोसँगै लगेर राख्ने चलन छ र बाहिरबाट ढुँगाको मात्रै गाह्रो लाएर संस्कारिन्छ । जसलाई राई (चाम्लिङ) भाषामा छाबुक्ला भनिन्छ ।
खचिया - धामीले प्रयोग गर्ने काहुलोको झोल ।
रुङरी - सातो (आत्मा)
यारी - कचुर 
सोलैम्मा - चिन्डो 
नछुङ - धामी
बिब्दाउनु - सिउरिनु