'सायद म विदेश नगएको भए अझै धेरै गर्न सक्थे हुँला !'

“यो कर्म भूमिको आँगनमा, कर्मको उदाहरण, 
प्रस्तुत गरेर देखाऊ यहाँको धरती बाँझो हुँदैन 
विकासको फूल फुलाऊ” गीत ढोकाको छेउमा सानो मोबाइलमा कुनै एफएम स्टेसनबाट बज्दै थियो । बीचबीचमा मेसिनको स्यार्ररस्यार्रर.....आवाजले गीतमा एउटा बाजाको काम गर्दै थियो । बमप्रसाद आन्ग्थुपो (४५) उर्फ धने निधारको पसिना पुछ्न भ्याइनभ्याइ आफ्नो काममा व्यस्त देखिन्थे । गर्मीकै मौसम भएपनि आँगनमा सानो टिनको पातामुनि चुलामा एक कित्ली रातो चिया उम्लँदै थियो । केही थान ढाकाको सारीको तान तयारी थिए, केही बन्ने तयारीमा थिए । टिनको छाना भएकोले गर्दा होला फेनले फालेको हावा पनि तातो लाग्दै थियो । फेन जसोतसो घुम्दै हावा सबैतिर पुर्याउँदै थियो । यो सबै हेर्दा लाग्थ्यो, धने दाइको शरीरको पसिना र फेनको हावा बीच द्वन्द्व चल्दै छ । जे होस् काम निरन्तर चलिरहेकोले मैले उनलाई रोकिन । त्यसै पनि कामको समयमा कसैले बोलेको मलाई पनि मन पर्दैन । त्यसैले केही तस्वीर खिचेर खाली समयमा गफ गर्न आउँछु भनेर म घर फर्किए ।

साँझ खानपिन सकेर उनको र मेरो भेट भयो । “कहिलेबाट शुरू भयो तपाईंको फर्निचर यात्रा ?” उनलाई मेरो पहिलो प्रश्न थियो । उनी बिस्तारमा आफ्नो यात्रा बारे यसरी बताउँछन् । 

म घरको जेठा छोरा हो । म पछि ५ भाइबैनी छन् । स्वभावैले जेठा भएपछि बाउआमापछिको पहिलो जिम्मेवारी मलाई आइपर्यो । त्यो समय स्थानीय रूपमा रोजगारीको माध्यम केही पनि थिएन । आफ्नो आर्थिक स्थिति पनि त्यस्तै थियो ।विदेश पुग्नु भनेको निक्कै ठूलो कुरा थियो त्यो समय । विभिन्न कारणवश कक्षा ८ बाट पढाइ छोडे । आफूसँगैको साथीहरू कोही लाहुर गए, कोही बाहिर । लाहुरे हुनलाई आफ्नो हाइट नपुग्ने बाहिर जाने पैसा थिएन । गर खेतीपाती, नगर खेतीपातीको अवस्था थियो । २०५२ सालमा मेरो विवाह भयो । ठूलो परिवार भएकोले सबैसँगै बस्ने सम्भव भएन ।त्यसपछि म छुट्टिए । बाउआमको होटलमा बसुन्जेल आराम हुँदो रैछ । छुट्टिएको १-२ सालपछि घरमा नयाँ सदस्य थपिए । आफूमात्र हुँदा त केही थिए, एक शोक, एक भोक थियो । अब विकल्पमा आय आम्दानी हुने केही काम गर्नु पर्छ भन्ने लागेर २०५७ सालमा लिला फर्निचर दमक पुगे । त्यहाँ मैले हेल्परको काम गरेँ । पुटिग गर्ने, सामान बोक्ने, सामानहरू मिलाइदिने लगायतको काम गर्दा मलाई दैनिक ज्याला ४० रुपैयाँ दिन्थे । लिला फर्निचरमा १ वर्ष काम सिकेपछि म सुमन फर्निचर दमकमा पुगे । त्यहाँ मलाई दैनिक ८० रुपैयाँ दिन्थ्यो । मान्छेको स्वभाव न हो, जति धेरै आय हुन्छ उति धेरै आवश्यकता थपिन्छ । एक वर्षपछि मेरो पारिश्रमिक बढेर १२० रुपैयाँ पुग्यो । त्यो बेला त्यति पैसा पनि धेरै हुन्थ्यो है । त्यसपछि फर्निचरमा मसँगै काम गर्ने साथीहरूसँग मिलेर आफैँ ठेक्का लिँदै काम गर्न थाल्यौँ ।त्यसो गर्दा हामीले बनेको सामानको नाफा सिदा हामीसम्मै आइपुग्थ्यो ।  

म उनलाई केहीबेर रोक्छु । मानौँ यो हाम्री नन कमर्सियल ब्रेक हो । केही छिनपछि म आफैँ प्रसंग मोड्छु । “बाहिर पनि जानु भको थियो होइन ?”

मान्छेको जातलाई सम्पत्तिले कहिल्यै पुग्दैन । चल्दाचल्दैको काम छोडेर ६१/६२ सालतिर मलेसिया पुगेँ, त्यहाँ पनि फर्निचरकै काम थियो । कहिले कता, कहिले कता पुग्नु पर्थ्यो । सीधा भन्नु पर्दा म ठूलो भाग खोज्न गको, मलाई फापेन ।

र, खाली हात फर्के !उनले विदेश पलायनको कुरा लम्ब्याउन नचाहेको महसुस भयो मलाई । मैलेपनि अन्य प्रसंग थपिन । कारण आज मलाई प्रश्न कम अनुभव धेरै सुन्न मन लागिरहेको थियो । हामी एकछिन् चुप लागेर फेरि नयाँ प्रसंगतिर लाग्छौँ । “तपाईंको हातको औलाबारे भन्न मिल्छ भने भनिदिनुस् न मलाई ?”

यो प्रस्न सोध्न मलाई निकै भूमिका बन्नु पर्यो ।

उनी - “त्यतिबेला म रक्सी खान्थे । मेरो परिवारको स्थिति पनि त्यस्तै थियो । सायद आफू सँगैको साथीहरूको प्रगतिले पनि जले होला अलिकति म । वा यो पनि हुन सक्छ धर्मरीपछि मात्र सम्हालिन सिकिन्छ - मान्छेले यो पो सोचेर हो कि ? त्यो समय त्यस्तै भयो, त्यो दिन बिहानैदेखि केही हुन्छ कि भन्दै डरसरि काम गर्दै थिए । अचानक मेसिनले काठको टिकरासँगै मेरो हातको कान्छी औला छिनायो तर त्यो दिन मैले रक्सी खाएको थिइन । काटिनेबित्तिकै औला जोड्यो भने गाँसिन्छ भनेर म कसैलाई नभनी औला खोज्न थाले, भेटिन । एकछिनपछि मालिकलाई भने र उनले मलाई तुरुन्तै अस्पताल लगे । त्यसको करिबकरिब २२ दिनपछि म पुनः त्यही ठाउँमा काममा फर्के जहाँ काठको धुलोमा मेरो औला हरेको थियो, डर लाग्थ्यो । फेरि काम पनि गर्नु नै छ ! निक्कै समय लाग्यो सहज तरिकाले काम गर्न आफूलाई अप्ठ्यारो लाग्दा कसो र मेरो पुरै हात छिनेन सम्झिन्थे !

उनले आफ्नो औला काटिएको घटना विस्तृत रूपमा सुनीरहँदा म कल्पना गर्दै थिए । यो कसरी सम्भव छ होला । मेरो आङ सिरिङ्ग हुन्छ ! मसँग सोध्नलाई तत्काल त्यो बेला केही आएन सायद मलाई भन्नलाई उनलाई पनि केही आएन होला । उनी पनि चुपचाप देखिन्थे ।

“आजकाल कसरी चल्दै छ जिन्दगी ? व्यवसाय कतातिर जाँदै छ ?” म हाम्रो मौनता तोडन खोज्छु । उनी - “अनेकअनेक भयो जिन्दगीमा ! एकमनले भन्थ्यो, के हुँदै छ जिन्दगीमा ? फेरी अर्को मनले भन्थ्यो, ठिकै हुँदैछ, सबैको दिन आउँछ । आफैँभित्र बाझ्दाबाझ्दै हैरान । अरूलाई हेर्थे अनि आफूलाई हेर्थे, अरूको प्रगति मात्र प्रगति लाग्ने रैछ हामीलाई । अनि बिस्तारै आफैँलाई मनाउँदै जे छ मसँग पनि छ त भनेर निरन्तर आफ्नो काममा लागे । पहिले अरूकोमा काम गर्थे अहिले आफ्नै घरेलु फर्निचर शुरू गरेको छु । मेरोमा विशेष त ढाकाको सारीको तान, टोपीको तान, सलको तानको अर्डर आउँछ । २०७० सालदेखि यता अनुमानित मैले ५ हजार तान बनाए हुँला । ती सबै तानहरू व्यक्तिगत वा संस्थागत तरिकाले  सिक्किम, दार्जिलिङ, ताप्लेजुङ, पाँचथर हुँदै काठमाडाैँसम्म पुगेको छ । आफ्नै काठ प्रयोग गरेर सारीको एउटा तान १४ हजारसम्म पर्छ । सालको र टोपीको तान ७५००-८००० सम्म पर्छ ।कसैले आफ्नै काठ लिएर आउँदा दैनिक ज्याला लिएर काम गरिदिन्छु म । त्यसो हुँदा मासिक ५०/६० हजारसम्म आम्दानी हुन्छ । सायद म विदेश नगएको भए अझै धेरै गर्न सक्थे हुँला !

अब हामी गफगाफको अन्त्यमा आएको थियौँ । अन्तिम प्रश्नस्वरूप मैले “आफूले किनेको, आफूले प्रयोग गरेको सामानको कत्तिको माया लाग्छ दाइ ?” उनी- “लाग्छ नि, मैले सिक्दा ताका किनेको एउटा हम्बर र बसिला मसँग छ ।गाउँघरमा सबै कुरा अैचोपैँचो चलाउनु पर्छ । कोही सामान माग्न आयो भने अरू सामान दिन्छु त्यो दुईटा सामान दिन्न बरू चाहियो भने किनिदिन्छु भन्छु । म हेल्पर हुँदा र हेड मिस्त्री हुँदाको अन्तर मात्र ती सामानलाई थाहा छ ।”