हरिहर तिमिल्सिनाकाे कविता - ‘तिमीले खोजेको कुरा’

कविता भावनाको कलात्मक अभिव्यक्ति मात्र होइन, होइन फगत कोरा शब्दहरूको सङ्गालो मात्रै । यो त आफैँमा जागरण पनि हो । चेत पहिल्याउने बाटो पनि हो । कविता आफैँमा नदी हो, निरन्तर चेतना प्रवाहित हुने नदी । अर्को नदी अर्थात् कालीगण्डकी । यी दुई नदीलाई जोड्ने प्रयत्न गरेका छौँ हामीले । 

नेपालका मात्रै होइन, विश्वकै नदीहरूमाझ छुट्टै विरासत बोकेको नदी हो कालीगण्डकी । ऋषिहरूले सिद्धि र मुक्ति प्राप्तिका लागि र विज्ञहरूले पर्यावरणका लागि कालीगण्डकी बहाव क्षेत्रलाई अति उत्तम मानेका छन् । पारिस्थितिक प्रणालीको उपयोगिताले पनि कालीगण्डकी आफैँमा विशिष्ट नदी हो । यससँग लाखौँ मानिसहरूको जीवन जोडिएको छ । स्थानीयका निम्ति जीवन मात्र होइन, जन्मदेखि मृत्युसम्मको जीविका र संस्कार जोडिएको छ । 

दुर्भाग्य, अहिले कालीगण्डकीमाथि विभत्स अवैध दोहन चलिरहेको छ। कालीगण्डकीको पवित्र जल प्रतिदिन प्रदुषित बन्दै गएको छ भने नदीमा जलमात्रा पनि पनि घट्दो छ । नदीको सभ्यता, पर्यावरण र जिविकामाथि गम्भीर संकट पैदा हुने गरि गरिने दोहनका कारण घाटहरू विस्थापित बनेका छन् । 

दामोदरकुण्ड–मुक्तिनाथदेखि कालीगण्डकीसँगै बगी आउने प्रशिद्ध शालिग्राम शिला डोजरले उत्खनन गरी गिट्टीमा परिणत हुँदैछ । नदीलाई नदीकै बाटो हिँड्न नदिँदाको परिणाम हामीले भोगिरहेका छौँ । यस्तै हस्तक्षेप कालीमाथि भइरहने हो भने त्यसले निम्त्याउने सङ्कट कल्पना बाहिरको छ ।

त्यसैले, कालीगण्डकी नदीको वैविध्य (धार्मिक, साँस्कृतिक, भौगर्भिक, जैविक, प्राकृतिक, जनजिविका) लाई आममानिसका बीच परिचित गराउन र यसले बेहोर्दै आएको भयावह सङ्कटलाई विभिन्न विधामार्फत चेतना फैल्याउने अभियान आरम्भ भएको छ । 

त्यसलाई कविता मार्फत मुखरित गर्न “कालीगण्डकी नदी सप्तक शृङ्खला” (आन्दोलन कविता)का रूपमा आयोजना गर्ने निश्चय 'कालीगण्डकी बचाऔँ अभियान' ले थालेको छ । 

यस अन्तर्गत प्रस्तुत छ, कविता- ‘तिमीले खोजेको कुरा’ 

मैले तिमीलाई प्राण धान्ने जल दिएँ
अनमोल प्रकृति र वातावरण दिएँ
बदलामा तिमीले मलाई डोजर र एक्स्काभेटर दियौ

बगरमा फ्याँकिएको लासलाई गिद्धले ठुँगेझैं
चरनमा गएको चौंरीलाई जुकाले चुसेझैं
घेरा हालीहाली हुँडारले हरिणलाई लुछेझैं
एक्स्काभेटर र डोजरले लुछिरहेछन् मेरो शरीर 

म कालीगण्डकी मात्रै होइन आमा पनि हुँ
आकाशको काखमा जून र तारा लुटपुटिएझैं
ढुंगा, गेगर र बालुवा 
मेरा काखमा लुटपुटिने सन्तति हुन्
मेरा सन्तानहरुको सर्वनाश गरेर तिमी 
मेरो मर्मछेदन गरिरहेका छौ

म सर्पको काँचुलीजस्तै सुक्खा हुँदै छु
म आगो सल्किएको लामो डोरीजस्तै खरानी हुँदै छु

मलाई मेरै लयमा गाउन देऊ
मेरै बाटोमा हिँड्न देऊ
नत्र म सुक्नेछु र छटपटाई(छटपटाई मर्नेछु कुनै दिन
दुःखको कुरा मेरो मृत्यु देख्न पाउने छैनौ तिमीले
किनकि मभन्दा पहिला नै 
तिम्रो जीवन समाप्त भएको हुनेछ

मेरो बगरमा न म हुनेछु, न तिमी नै हुनेछौ
केबल खियाले खाएका डोजर, एक्स्काभेटर र
असरल्ल लासहरु मात्र बाँकी हुनेछन् ।

के तिमीले खोजेको कुरा यत्ति हो ?
भक्तपुर